น่าน เมืองแห่งป่าและวิถีชีวิตที่ผูกพันกับธรรมชาติ
เมื่อพูดถึงจังหวัดน่าน หลายคนคงจะมีภาพในจินตนาการเป็นเมืองแห่งผืนป่าที่เงียบสงบ ดินแดนแห่งขุนเขาและสายหมอกที่สวยงามดั่งภาพวาด ซึ่งหากมองลึกลงไป น่าน ยังเป็นจังหวัดที่ผู้คนยังคงวิถีชีวิตดั่งเดิมที่กลมกลืนกับธรรมชาติไว้เป็นอย่างดี พร้อมกับการรักษาความอุดมสมบูรณ์ของป่าไม้ไว้ได้อย่างดีเยี่ยม
ป่า คือหัวใจของน่าน
ธรรมชาติและผืนป่าของจังหวัดน่าน ถือเป็นแหล่งกำเนิดต้นน้ำที่สำคัญของภาคเหนือ เป็นจังหวัดที่มีพื้นที่ป่ามากเป็นอันดับต้น ๆ ของประเทศไทย เป็นที่อยู่อาศัยของสัตว์ป่านานาชนิด และเป็นแหล่งพืชพรรณที่อุดมสมบูรณ์ เช่น
อุทยานแห่งชาติดอยภูคา
ศูนย์รวมความหลากหลายทางชีวภาพและทัศนียภาพทางธรรมชาติที่งดงามติดอันดับของไทย ที่นี่เป็นที่รู้จักกันดีในฐานะที่จุดชมดอกชมพูภูคา ซึ่งเป็นพันธุ์ไม้หายากและมีเฉพาะที่นี่เท่านั้น
อุทยานแห่งชาติศรีน่าน
ที่แห่งนี้มีจุดชมวิวพระอาทิตย์ขึ้นและพระอาทิตย์ตกดินที่ได้รับความนิยมจากนักท่องเที่ยวเป็นอย่างมาก อย่างดอยเสมอดาว มีแม่น้ำน่านไหลผ่านอุทยาน ล้อมไปด้วยป่าไม้ที่อุดมสมบูรณ์ ซึ่งเป็นที่อยู่อาศัยของสัตว์ป่านานาชนิด
อุทยานแห่งชาติขุนสถาน
แหล่งธรรมชาติที่อากาศเย็นสบายตลอดทั้งปี มีทิวทัศน์ของภูเขาสลับซับซ้อนที่สวยงาม สิ่งที่ใครมาก็ต้องไปดูด้วยตาให้ได้ นั่นก็คือ จุดชมวิวดอยกู่สถาน ที่สามารถชมทิวทัศน์ของภูเขาและทะเลหมอกได้ และที่นี่จะเบ่งบานไปด้วยดอกนางพญาเสือโคร่ง หากได้มาในช่วงฤดูหนาว
วิถีชีวิตชาวน่านที่ผูกพันกับธรรมชาติ
ป่าไม้ที่อุดมสมบูรณ์เหล่านี้ไม่เพียงแต่ให้ประโยชน์ทางด้านการท่องเที่ยวเท่านั้น แต่ยังเป็นส่วนหนึ่งของวัฒนธรรมและวิถีชีวิตของชาวน่านอีกด้วย เพราะไม่ว่าจะกี่ยุคกี่สมัย ชาวน่านยังคงพึ่งพิงป่าและแม่น้ำในการดำรงชีวิต ไม่ว่าจะเป็นการทำเกษตรกรรม การประมงพื้นบ้าน หรือการเก็บของป่าเพื่อใช้ประโยชน์ในครัวเรือน ยังคงวิถีการใช้ชีวิตที่เรียบง่าย ภายใต้บรรยากาศธรรมชาติอันเงียบสงบ และใช้ประโยชน์จากธรรมชาติได้อย่างยั่งยืนและเป็นมิตรมากที่สุด
เกษตรกรรมแบบดั้งเดิม
ชาวน่านส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม โดยเน้นการทำเกษตรแบบดั้งเดิมที่สืบทอดกันมาหลายยุคหลายสมัย ไม่ว่าจะเป็นการปลูกข้าว สมุนไพร พืชที่มีสรรพคุณทางยา พืชผักผลไม้ โดยจะนำเอาภูมิปัญญาดั้งเดิมในการดูแลพืชผลมาประยุกต์ใช้ให้เกิดประโยชน์มากที่สุด เช่น การใช้ปุ๋ยหมักจากธรรมชาติ การปลูกพืชหมุนเวียน และการอนุรักษ์แหล่งน้ำ โดยยึดหลักการพึ่งพาธรรมชาติอย่างยั่งยืนเป็นสิ่งสำคัญในการดำรงชีวิต
สืบสานภูมิปัญญากับงานหัตถกรรม
นอกจากงานเกษตรกรรม ชาวน่านท้องถิ่นมักจะมีฝีมือในการทำหัตถกรรม เช่น การทอผ้า เครื่องเงิน และเครื่องจักสาน ซึ่งเป็นงานฝีมือที่สะท้อนถึงวัฒนธรรมและภูมิปัญญาของท้องถิ่นเอาไว้อย่างเปี่ยมล้น โดยการนำวัสดุจากธรรมชาติมาสร้างสรรค์เป็นผลิตภัณฑ์ที่สวยงาม ใช้สอยได้จริง การทำหัตถกรรมไม่เพียงแต่เป็นการสร้างรายได้ แต่ยังเป็นการสืบสานวัฒนธรรมและภูมิปัญญาให้คงอยู่สืบไปได้อย่างยาวนาน
การหาของป่า
อย่างที่ได้กล่าวไว้ว่าป่าไม้เป็นแหล่งทรัพยากรที่สำคัญสำหรับชาวน่าน เกิดและเติบโตมาท่ามกลางความอุดมสมบูรณ์ของผืนป่า คนที่อาศัยอยู่ใกล้ชิดกับธรรมชาติจึงมีความรู้และทักษะในการหาของป่าอย่างช่ำชอง ไม่ว่าจะเป็นเห็ด หน่อไม้ ผักป่า และพืชยานานาพรรณ เพื่อนำมาเป็นอาหารและยารักษาโรค การหาของป่าจึงถือเป็นการทำความเข้าใจในการดำรงชีวิตที่กลมกลืนกับธรรมชาติไปด้วย
น่าน นครแห่งหญ้ายา
จากภูมิปัญญาการแพทย์พื้นบ้านที่สืบทอดกันมาอย่างยาวนาน สู่ “หญ้ายา” ที่เป็นดั่งขุมทรัพย์ที่ซ่อนอยู่ในภายในธรรมชาติอันสวยงามของจังหวัดน่าน ชาวน่านมีความรู้ความเข้าใจในการใช้เสาะหาพืชที่มีสรรพคุณทางยาเป็นอย่างดี และรู้จักเลือกใช้พืชพรรณแต่ละชนิดมาใช้ให้เหมาะสมเพื่อรักษาอาการเจ็บป่วยต่าง ๆ ตามตำรับยาโบราณที่จารึกไว้
การผสานเอาความรู้ดั้งเดิมของชาวน่านและเทคโนโลยีทางวิทยาศาสตร์สมัยใหม่เข้ามาประยุกต์กันอย่างลงตัว จึงเกิดเป็น ‘หญ้ายา’ แห่งน่าน ที่ต่อยอดสรรพคุณการรักษาพื้นบ้าน ขึ้นมาเป็นการดูแลสุขภาพระดับสากลที่ทุกคนยอมรับในมาตรฐานและเป็นที่น่าเชื่อถือในวงการแพทย์
น่าน ไม่ใช่แค่เมืองที่มีทัศนียภาพสวยงามหรือเป็นแหล่งธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ์เท่านั้น แต่ยังเปี่ยมล้นไปด้วยภูมิปัญญาที่ล้ำค่า ซึ่งชาวน่านได้ใช้ประโยชน์ในการดูแลสุขภาพมาอย่างยาวนาน และพวกเขาพร้อมและเต็มใจที่จะส่งต่อมรดกอันล้ำค่านี้ให้กับคนรุ่นหลังสืบไป
ข้อมูลอ้างอิง
- สัมผัส 7 อุทยาน “เมืองน่าน” เมืองต้องห้ามพลาด…บ้านเรา
www.sanook.com/travel/1400337/
- หมวดหมู่ : อุทยานแห่งชาติในจังหวัดน่าน
https://th.wikipedia.org/wiki/หมวดหมู่:อุทยานแห่งชาติในจังหวัดน่าน
- หัตถกรรมและศิลปะพื้นบ้านเชื่อมโยงสายน้ำ
